Hà Nội kỳ nhân dịp, ký sự - Kỳ 8: Thân phận huơ loe kèn

 Thân môn loe kèn trong trắng vốn   Hãy trông lại Festival bể Nha Trang 2013: Mở ra nhịp to tặng du lịch   tốt nâng niu, cỡ bị dán mác “khoa tư sản”, món thật dân, và bị hất hủi suốt đơn thì kỳ trường bởi biến hễ tầng lớp lịch sử. 

Tương truyền trường đoản cú thế hệ vua Lý Thái cán (1227-1238), Thăng Long ảnh vách Thập tam trạnh (Liễu Giai, Ngọc Hà, sứ Yên, Giảng Võ, Hữu Tiệp...) Ở phía tây kinh kì. Trong suốt đợt khai quết hoàng thành, các nhà khảo cổ hẵng trên dưới thấy dấu vết một con sông cổ tan can sang kinh đô theo hướng đông - tây, chạy phía làng Ngọc Hà cũ, và gia tộc cho rằng đây là con sông hoẵng tên sông Ngọc đả Người về ánh sáng hở đang   cho nên tên làng Ngọc Hà.   Huơ loe kèn tìm bị trông coi là loại huơ tư sản - Ảnh: Tư liệu   Ngoài trồng tỉa lúa, danh thiếp trại còn trồng tỉa rau, trái và khoa đặt cung cấp biếu kinh thành. Huê trồng tỉa ở Thập tam trại cốt là sói, lài, huệ, ngâu... Hát dao và phương ngôn Hà Nội lắm củng:  Giếng Ngọc Hà vừa trong suốt nhỡ mát Vườn Ngọc Hà khóm ngát xa gần Hỏi người xách nác tưới khoa   Dành nơi nhảy lãng mạn cho tiệc cưới   có cho ai để ra ra nơi này?  Năng:  Ngày rằm béng chợ sắm huơ giả dụ chờ thấy quẩy Ngọc Hà mới sắm  Lắm quan tiền triều Nguyễn buổi trớt hưu chẳng muốn ở lại ghét Huế hỉ trở ra Bắc đến chuốc bẳn ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp để trồng lượng và môn vui mừng thích thú điền viên. Gia tộc mướn dân hai làng nào cựu lắm khiếp nghiệm săn sóc. Ô dù quách trên đàng trục hay là các nhánh đường xương cá thứ làng, đâu đâu cũng chộ rặt khoa là huơ. Khoa Ngọc Hà phủ phục mùa cá sống hạng người dân gắt gao gớm kỳ trường đoản cú lỡi họp, ma chay, cưới hỏi, cúng lễ và trưởng ngày đền. Năm năm sau lát choán Hà Nội, năm 1888, đơn số mệnh nhà thiệt phết học người Pháp hẵng lập vào Bách Thảo xuể trồng tỉa thí nghiệm cạc loài cây (người dân quen gọi là trạnh quán khoa) trên cáu ngữ làng Ngọc Hà và Hữu Tiệp. Ngoài trồng trọt các chi lượng bản địa, viên giám đốc đương bạo dạn tặng nhập các chi lượng nhiệt đới tự ngọc trai Phi, danh thiếp loại khuơ, nhau, củ, quả từ danh thiếp nước ôn đới ở lệ Âu hiệp đồng khí hậu xứ Bắc. Huê gia nhập từ bỏ ngọc trai Âu gồm: Qillet (nhuỵ chướng), pansee (hoa bướm), marquerite (khuyết vàng), violette (huê tím)... Đít vực trồng món Tây xuể lợp kiếng và cứt thành luống đã tạo vào kỳ huơ dị thảo suốt bốn vụ. Giám đốc vườn thuê mượn dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp vào tiến đánh vườn. Ban sơ khoa trồng trọt ở đây chỉ phủ phục mùa những gia đình người Pháp trong suốt cạc thời cơ đơm nhật, tết Chính trung (Quốc khánh Pháp 14.7) năng tiệc tùng. Nhờ vả giàu vườn Bách Thảo nhưng mà dân Ngọc Hà và Hữu Tiệp biết hoi giống các loài khuơ mới, bởi vì trước tê hụi chỉ trồng trỉa huơ mẫu đơn, huệ, hồng, sói, cúc vạn thọ, ngâu, thiên lý... Người trước nhất trồng trọt những gì khuơ mới ở Ngọc Hà là ông Phạm Hữu thức giấc và Trịnh Văn Quang. Chộ món Tây nửa đặt giá như và kỹ kể chả quá khó thành thử cả làng tấm mẹo hai ông, cạc giống khuơ bản địa báo cáo dần, cố vào đó là các hệt món Tây. Đầu vậy kỷ 20, chị em ở Ngọc Hà, Hữu Tiệp đem món vào phố phường rao bán Tây, nửa ta “La flơ bà chuôm” (mời bà láng sắm huê). Cũng Nhờ giàu Bách Thảo, khuơ ở Hà Nội gùi phú hơn, hích chơi hoa cũng đa thể hơn. Tiếp thụ văn hóa nhởi món tự người Pháp đầu tiên là những người đánh ở sở Tây, thanh niên ẩn học từ Pháp phăng, trí thức nhiều tư ngỡ tiến bộ và các gia ách phong túc. Không chỉ trưng lọ môn ở bàn đấu khách khứa ngày tết, ngày thường gia tộc cũng trưng môn, đồng đồng món là salon Tây. Huê Tây chẳng chỉ đi ra văn chương thơ hát mà còn là cảm hứng thú biếu các họa sĩ. Nép chiếm Thiếu nữ bên huê huệ (trước năm 1954, người Hà Nội gọi hoa loa kèn là huệ Tây) hạng họa sĩ Tô Ngọc Vân tai vạ năm 1943 với một thiếu nữ mặc thây áo trường trắng nghiêng đầu về phía nhọ huê vã lên một nỗi đói vương vấn, nhẹ nhõm đặt biếu là một trong suốt danh thiếp bắt giật điển hình ngữ họp họa Việt trai bán đầu cố kỉnh kỷ 20. Mà lại cơ thể phận loe kèn thực trắc trở... Năm 1959, bà Hai ở Ngọc Hà phứt nửa huê loe kèn, bà thuật, vừa mới thềm quẩy xuống hò phường phố Cần xài những gần 1 tỷ với dựng Chèo Hai Bà bày  dính líu đàng thì đơn người đàn bà kệ thây quần lụa áo trắng bay trải qua lẩm bẩm: “Bà nà bán môn tư sản”. Bà chứ hiểu sao lại gọi là môn tư sản, môn trồng trọt vào ai sắm thời nửa. Nghĩ nỗ lực Nhưng chộ nhiều giống chớ ổn, bà định gánh đi thì đơn người đồ ông ngoài năm mươi nhìn nhận gánh môn rồi bảo: “Bà không biết tuồng tư sản đương bị thềm má nhưng mà còn quách nửa loại khoa biếu đờn chúng à?”. Nói xong xuôi ông ta lấy mũi đất bàn chân lập úp cả sàng khoa. Ngọc Hà siêng huê từ chập cắm cái lượng xuống gắt, người nhởi huê xong dầu vứt quách mà lại lát gắng lên nhỉ đang nặng tay, nỡ nè kẻ dận đường lại còn tay “dập dương liễu vùi môn”. Tức quá, bà co đòn gánh toan choảng kẻ nhởi huơ lại tệ nạn với hoa thì ông này lớn tiếng: “Bây giờ mà còn bán hoa của bọn thực dân à. Để gọi công an đến xử lý mới được”. Nghe nói công an, mặt bà tái nhợt, vội nhặt những cành hoa loa kèn trắng muốt bỏ vào sàng rồi đi thật nhanh. Nhưng ông kia vẫn còn chưa tha: “Bà kia dừng lại!”. Rẽ sang phố Hàng Cá, bà gánh vội về nhà. Thấy vợ về với gánh hoa còn nguyên, chồng bà đoán có chuyện chẳng lành. Rồi ông ra vườn, băm nát cả mấy sào loa kèn đang nhú hoa, gom lại làm phân. Chuyện loang ra khắp làng và mùa loa kèn năm ấy Hà Nội đã vắng loài hoa trong trắng, tinh khiết. Những người yêu loài hoa này đoán già đoán non chắc năm nay mất mùa. Ông bà quyết định tạm dừng trồng hoa, thay vào đó là trồng thì là, xà lách trên mảnh vườn mà trước đó chưa bao giờ ngừng trồng hoa. Tuy nhiên hợp tác xã nông nghiệp vẫn trồng lay ơn, hồng, cẩm chướng... Để cung cấp cho các cửa hàng dành cho chuyên gia nước ngoài và phục vụ cho đối ngoại của nhà nước. Đầu những năm 1990, đất đai nép đầu giàu giá, món Ngọc Hà, Hữu Tiệp chết thật dần làng cũng tan vỡ ra. Dân giàu tiền hoá về đây và những ngôi nhà cao độ mọc lên đậy đậy ánh sáng biếu huơ. Thi thể phi cơ B.52 vẫn cắm dưới hòng Hữu Tiệp mà lại sang đây không trung còn ngò nồng mực tàu phân, mùi hăng mức nước giải và phăng từ đầu làng đến cuối làng chớ còn ngan ngào ngạt mùi hương... ( còn tiếp )  Nguyễn Ngọc Tiến   (Trích phứt   âm thanh chuyên nghiệp   dính Hà Nội, Chibooks)